GLVF Park in herfstsferen

1. Onderwijsdoel
Doordat ik niet bij deze lessen kon zijn zet ik nu een GLVF op waarin ik laat zien hoe ik deze les aan mijn stageklas zou geven:

Betekenis :
Tijdens deze les schilderen de kinderen met plakkaatverf een park in herfstsferen. De kinderen weten dat de bladeren in de herfst van kleur veranderen en dat een park er anders uitziet dan in de zomer. Bij deze les zien ze met welke kleuren ze dit aantonen.

Vorm       :
De opdracht is tweedimensionaal, maar door gebruik van o.a. overlapping, lijnperspectief en grootte van onderdelen moet ruimtesuggestie worden gecreëerd. We hebben een klassikale werkvorm waarbij de kinderen schilderen met plakkaatverf.


Materiaal/techniek:
Bij deze opdracht wordt gewerkt met kwasten, plakkaatverf, potlood en papier. Met potlood wordt eerst een schets gemaakt, waarin alleen de vaste lijnen worden getekend. Wanneer dit naar tevredenheid is gedaan wordt met plakkaatverf het schilderij verder vormgegeven en gekleurd. Hierbij wordt aandacht besteed aan het mengen van kleuren en het oefenen met nauwkeurig overlappen, zonder dat kleuren daar ongewild bij vermengen. De grote lijnen moeten na het schetsen
goed duidelijk zijn, omdat na het verven weinig meer kan worden aangepast.


Beschouwing:
Gezien de hoeveelheid parken in Utrecht vraag ik de kinderen die eerst te omschrijven. Hoe ziet bijvoorbeeld het Wilhelmina park er door de seizoenen heen uit? Naast deze verwijzing naar de parken in de omgeving laat ik ook foto's zien van verschillende parken tijdens de herfst. De kinderen moeten hierbij zien dat er verschillende soorten parken zijn en dus ook verschillende manieren om een park vorm te geven.

Werkwijze:
De kinderen werken met de combinatie verf en water. Eerst schetsen ze in grote lijnen hun park, waarbij de focus ligt op de indeling en plaatsing op het vlak. Hierbij moeten ze al besluiten waar en hoe ze bijvoorbeeld overlapping en lijnperspectief gaan inzetten. Na het schetsen kiezen de kinderen welke kleuren ze nodig hebben en proberen al wat mengsels uit. Met water kunnen ze kleuren laten vervagen. Door niet te nat te verven droogt het snel en kunnen ze er met een nieuwe laag eventueel overheen. Ook moeten ze door hun techniek bladeren kunnen vormgeven, dus zullen ze lange halen moeten afwisselen met korte puntjes en streepjes.

Onderzoek:
De kinderen proberen kleuren uit, onderzoeken hoe ze ruimtesuggestie op een natuurlijke wijze kunnen creëren en vinden uit hoe ze een park vol met gevallen bladeren duidelijk kunnen afbeelden. Ze kijken naar verschillende opties om te mengen en bepalen hoe een park in herfstsferen in hun hoofd er uit ziet en hoe ze dit beeld kunnen overbrengen op een ander.

2. Lesopbouw
Oriëntatie:

- Introductie,
Elk jaar rond het einde van september kunnen we steeds minder zonder jas naar buiten. Er komt een koude wind, bomen beginnen kaal te worden. De herfst begint. Waar denken de kinderen aan bij de herfst?(Hierbij kunnen we een mindmap maken).

- Informatie
Na het maken van de mindmap vraag ik de kinderen om mij iets te vertellen over de verschillende parken in Utrecht, hoe zien deze er uit in de herfst? Hebben ze hier een beeld bij? Daarna laat ik ze enkele foto's van parken zien die in herfstsferen verkeren en laat de kinderen hierbij benoemen waaraan nu zo goed te zien is dat het herfst is. Hierbij moeten de kleuren regelmatig terugkomen.
- Instructie
De kinderen gaan vandaag ook een park schilderen. Ze mogen hun eigen park bedenken maar wat terug moet komen is dat dit park in herfstsferen verkeerd. Hierbij moet ook diepte worden gecreëerd, dus ze moeten gebruik maken van groot/klein, de plaats op het papier of overlapping. Daarnaast moeten ze mengels gaan uitproberen die herfstkleuren laten zien. Ze mogen alle kleuren mengen, maar moeten wel zuinig en nauwkeurig te werk gaan.

Begeleiding:
De kinderen werken zelfstandig op hun plek. Om het risico op verfvlekken te verkleinen moeten ze op hun plek blijven, bij vragen steken ze hun hand op. Ik loop langs om te helpen bij de dieptesuggestie of kleurkeuze, wanneer een kind vastloopt. Mijn hulp moet beperkt blijven om niet te veel voor te kauwen, bij vragen suggereer ik enkel een manier om zelf tot een oplossing te komen( Bijv.: Welke kleur heb je in je hoofd? Op welke kleuren lijkt dit?)


Afronding:

Aan het einde vergelijken we de schilderijen. Welke kleuren zien we bij de meeste schilderijen terug? Wie heeft er soms juist voor een andere kleur gekozen en waarom? Werkte deze kleur ook?  En hoe hebben de leerlingen hun kleuren gemaakt?
Daarnaast kijken we naar hoe de leerlingen dieptesuggestie hebben gecreëerd. Welke manieren hebben ze gebruikt?  

Daarna leggen de leerlingen hun schilderij te drogen in de vensterbank en maken we met zijn allen de kwasten schoon. De overige spullen worden weggegooid of opgeruimd en de groepjes worden helemaal leeggemaakt.

Ansichtkaart Loch Ness

Monument der wachtende

Luisteropdracht functies van muziek

Deze luisteropdracht is opgesteld aan de hand van het stappenplan op blz. 137 van Nieuw Geluid
Apa:(Vrolijk, R., Aussems, L., Ee, E. van, Hogenes.,M., Maurik, M. van & Scheepers, M. (2013) Nieuw geluid. Groningen:Noordhoff)
 Voor deze opdracht luisteren de kinderen naar 5 geluidsfragmenten en bepalen hierbij wat de functie van het fragment is.
De fragmenten zijn:
1:Inno di Mameli -Fratelli d'Italia( Nationaal volkslied Italië)
2:Birdy - Skinny Love
3:Avicii - Levels
4:Miles Davis - Freddie Freeloader
5:Khuskan - Elevator Music

Stap 1: Luister naar het muziekstuk dat je wilt gebruiken en focus inhoudelijk op de diverse kwaliteitscriteria. Ga op zoek naar betekenis, vorm, klankaspecten en bepaal welke luisterstijlen gestimuleerd worden.

Lied:
1: Inno di Mameli Hele lied.

Tijdens het luisteren van het volkslied vallen gelijk de korte, harde stoten op. Alle instrumenten die je hoort worden fel en met korte stoten gespeeld, waardoor je je gelijk in een aaneengesloten rij waant. Er zijn geen hoge stemmen in de zang terug te vinden, wat een sterkere, agressievere klank tot gevolg heeft. Door de veranderingen in klanksterkte is er steeds een opbouw terug te horen en aan het einde bouwt het lied zich nog een keer hard op naar de climax, waar je jezelf goed in kan verliezen. Als ik er naar luister voel ik me gelijk in een rij staan, zingend tussen anderen die dit ook doen. Ook krijg je de drang er op te gaan marcheren. Doordat ik ook nog de tekst kan verstaan weet ik dat het lied eensgezindheid en vastberadenheid moet uitstralen, maar ook zonder tekst is dit door bovenstaande redenen te voelen. Dit lied stimuleert hierdoor sterk de creatieve en sociale luisterstijl. Met het oog op de drang tot marcheren komt ook de motorische luisterstijl terug.

2: Skinny love: 00.00-01.30

Dit lied kenmerkt zich door het gebruik van slechts een piano en zang. Het is een hoge vrouwenstem, die in samenwerking met de tekst het doel heeft je te ontroeren. Het is een rustig luisterlied, waarbij de piano door wisselingen in klankduur en sterkte de kracht en het tempo van het verhaal beïnvloedt. Bij dit lied kan iedereen wel een ervaring uit zijn eigen leven terughalen, je kan er helemaal in wegzakken. Hierom zou ik bij dit lied zeggen dat vooral de creatieve luisterstijl wordt gestimuleerd. Als iemand die zelf instrumenten bespeelt en veel met muziek bezig is wordt ook de musicerende luisterstijl geprikkeld waarbij ik erg let op de verhoudingen tussen stem en piano.

3:  Levels . 01.18-02.55

Dit lied is een typisch modern dancenummer, opgebouwd in fasen van 4 maten. Het lied begint met een vaste beat, die soms wegvalt om plaats te maken voor melodie. Deze melodie wordt dan zachtjes ingezet, om in steeds 4 maten op te bouwen tot een climax, waarbij zowel melodie als ritme op hun sterkst terugkomen. Elke maat komt er weer een klank bij, waardoor de klankkleur dus steeds groeit. Door dit lied waan ik me gelijk op een dansvloer of bij een festival. Ik kan hier niet bij stilzitten, maar neem wel de moeite om goed te letten op die opbouw, die mij sinds ik het de eerste keer hoorde bij elk dancenummer opvalt. Hieruit concludeer ik dat bij mij de analytische, motorische, creatieve en sociale luisterstijlen allen worden gestimuleerd.


4: Freddie Freeloader 00.00-02.00

 Bij dit nummer is het lastiger om patronen  te ontdekken. Jazz is immers een erg vrije muziekstijl, die zich niet altijd aan regels houdt. Ik luister niet het hele lied, maar slechts de eerste 2 minuten.
Aanvankelijk is hier een patroon te herkennen door de trompet. Deze verandert weinig van klank-duur en -hoogte en herhaalt zich regelmatig. Tussendoor zorgt de piano voor meer kleur. De snaredrum zorgt voor het tempo en maakt dat het zowel een rustgevend als energiek muziekstuk is.
Daarna volgt een lange pianosolo. De klankduur is kort, met weinig uitzonderingen. Ook de klanksterkte verandert hier weinig. Door dit muziekje waan ik me in een rokerig café, waar ik met vrienden zit te praten. Ook krijg ik erg de drang om met mijn vingers te knippen en hoofd te bewegen. Dit stuk stimuleert mijn motorische,creatieve en sociale luisterstijl.


5: Elevator music   00.00-01.30

 Dit lied heeft een constant patroon. Het fragment speelt zichzelf steeds opnieuw af. Er is een constante lage toon door het fragment heen te horen, met een constante klankduur. Alleen de klankhoogte verandert constant, zei het in hetzelfde patroon. Daardoorheen is dezelfde hoge melodie continue te horen. Er is weinig variatie in klankduur, wel in klankhoogte. Door de verschillende geluiden is er een gevarieerde klankkleur. Door dit nummer denk je gelijk aan in de wacht staan tijdens het bellen, of in de lift. Ik krijg er een ongeduldig en geïrriteerd gevoel van. Ik wil het nummer analyseren, om de tijd te doden tijdens het luisteren, maar die analyse is snel voorbij doordat het nummer weinig variatie biedt.

Stap 2: Vraag je af hoe kinderen luisteren en wat je de kinderen kunt laten ontdekken met dit muziekstuk.

De kinderen krijgen van te voren de opdracht goed te luisteren naar het lied en te bepalen wat de functie ervan is.Dit staat hierbij open voor hun interpretatie, ze hoeven dus niet uit verschillende functies te kiezen maar bepalen zelf waar het lied voor zou zijn bedoeld. Tijdens het nabespreken zal ik wel enkele bekende functies behandelen.  Ze zullen dus heel erg gefocust naar het lied gaan luisteren en echt met het lied zelf bezig zijn, niet met wat ze ermee kunnen doen. Daarom zou ik in eerste instantie zeggen dat de kinderen met een analytische luisterstijl zullen luisteren. Maar elk lied zal wel een gevoel bij de kinderen oproepen, waardoor de creatieve luisterstijl ook sterk wordt geprikkeld. Levels en Skinny Love zijn liedjes die in de afgelopen jaren zijn uitgekomen dus die zullen gelijk tot de verbeelding spreken, maar de andere drie liedjes zijn voor hen onbekend. Ze zullen dus zien dat ook dan er gelijk gevoelens en gedachten in je opkomen en wat de reden was van de artiest om dit muziekstuk te maken. Ook moeten de kinderen goed kijken naar het verschil tussen de liedjes. Wat is het verschil in bijvoorbeeld opbouw of stijl? Wat is het effect daarvan op het gevoel wat de liedjes oproepen?

Stap 3: Bepaal welke opdrachten je wilt koppelen aan dit stuk.

Tijdens elk fragment gaan kinderen goed focussen op het gevoel wat het liedje opwekt.  Wat horen ze en wat voelen ze daardoor? Daarna gaan ze bepalen waar het liedje voor bedoeld is. Wat was de intentie van de artiest? Wanneer en waar kan je dit liedje horen?  Waarom dan en op die plek?
De kinderen vullen de antwoorden op een blad in. Het blad zou er dan als volgt uit kunnen zien:

Lied:               Wat hoor je?:                 Wat roept het op?:        Waar/wanneer hoor je dit?:     Functie:



Waarin verschilt het liedje met het vorige liedje?



Stap 4: Beschrijf wat de kinderen doen:

De kinderen luisteren intensief naar het lied en noteren hun bevindingen op het werkblad. Ze vergelijken hun gevoel bij het lied met ervaringen met muziek (zoals een herinnering aan een optreden, een bezoek aan een winkel,etc.) , welke komen overeen?
Daarna delen ze hun bevindingen met elkaar.

Stap 5: Kies een didactische werkvorm voor de activiteit
De didactische werkvorm die we bij deze les gebruiken is denken-delen-uitwisselen. De kinderen luisteren analytisch naar klank,vorm en betekenis. Ze oefenen met het noteren van antwoorden op open vragen. Deze zijn geschikt voor expressie en betekenisvragen. De kinderen luisteren analytisch naar de muziek en noteren daarna hun bevindingen op het blad.

Stap 6: Bekijk of je gebruik kunt maken van coöperatief leren.
Dat is bij deze opgave zeker het geval: Los van het feit dat liedjes een bepaalde functie hebben kunnen kinderen het nog steeds verschillend interpreteren. Door hun bevindingen te delen en hierover in gesprek te gaan kunnen ze dit inzien en ook vanuit het perspectief van een ander naar het muziekstuk luisteren.

Stap 7: Zorg voor een verrassende opening voor de opdracht.
  Terwijl ik veins de muziekles op de normale manier te openen door een verhaal te beginnen, zorg ik dat mijn stagebegeleidster stiekem spannende achtergrondmuziek opzet. Tijdens deze muziek zal ik mijn verhaal steeds aanpassen aan de muziek, zodat deze mijn verhaal versterkt. Daarna zal ik aan de leerlingen vragen wat voor muziek ze hoorden en wat dit met mijn verhaal deed. Wat zou de functie van de muziek zijn geweest?

Stap 8: Bepaal hoe je de opdracht wilt nabespreken.
We bespreken de opdracht klassikaal na. Samen lopen we alle antwoorden nog eens door en proberen bij elke functie nog meer voorbeelden te vinden. Daarnaast zoeken we samen naar andere functies van muziek en mogen de leerlingen voorbeelden noemen van liedjes die voor hen een andere functie hebben. Enkele functies die voorbij kunnen komen:
-Creëren van saamhorigheid, trots opwekken. (lied 1)
- Ontroeren, een verhaal overbrengen. (lied 2)
- Oppeppen, beweging stimuleren, een feestsfeer creëren. (lied 3) (link naar moderne kledingwinkels.
- Ontspannen, vermaken, (lied 4)
- Muziek om stilte bij wachten in te vullen. (lied 5)

Stap 9+10:Feedback:
Zie hieronder de eerste versie van de opdracht + feedback van Suzanne Wierstra.

Naar aanleiding van de feedback heb ik besloten om de filmpjes in de opdracht te zetten zodat duidelijker is om welke fragmenten het gaat. Ook heb ik de fragmenten van te voren afgebakend, zodat ik op een passend moment tijdens de les kan stoppen.
Door een opdracht aan het werkblad toe te voegen, moeten de kinderen niet alleen de fragmenten op zich analyseren, maar ook de verschillen hiertussen. Dit maakt de opdracht nog uitdagender.
Verder was de opening erg positief opgevallen.

Oude versie + Feedback:

Grafische partituur

In de muziek zijn er 2 manieren om muziek te noteren: De traditionele notatie(zoals het notenschrift) en de grafische notatie. Bij grafische notatie staan de symbolen en geluiden open voor interpretatie: de maker van de partituur koppelt bepaalde figuren aan een klank, maar de lezer van de partituur kan bij het zien hiervan aan hele andere klanken denken. Voor kinderen is een grafische partituur dus een fijne manier van met muziek werken: ze kunnen eigenlijk geen fout maken, het is hun eigen interpretatie.
Voor deze partituur ben ik op zoek gegaan naar herkenbare, simpele symbolen uit de leefwereld van de kinderen. De afgelopen tijd hebben zij tijdens het thema ''Groeien en Bloeien'' veel aandacht besteed aan het menselijk lichaam, ,de natuur en hun directe omgeving. Zodoende heb ik besloten om figuren uit te kiezen die met bovenstaande elementen te maken hebben. De handen en voeten zijn terug te vinden, maar ook slangen en vogels, of abstractere natuurverschijnselen, zoals bergen. Zodoende kwam ik tot het eerste partituur:

In dit partituur zie je veel verschillende symbolen,, waardoor kinderen veel geluiden moeten vinden. Na het aan twee medestudenten te sturen gaven ze me als feedback mee om sommige symbolen wat vaker en korter op elkaar terug te laten komen voor wat meer uitdaging in het spel. Ook werd mij meegegeven nog twee symbolen toe te voegen voor nog meer variatie.
In de eerste versie kwam klanksterkte nog niet duidelijk genoeg terug. Wel was ik goed begonnen door eerst de symbolen los te introduceren. De klankduur was erg goed duidelijk door het oprekken van symbolen. Ook de klankhoogte kwam goed naar voren, door plaatsing van de symbolen.
Bij de volgende versie heb ik nog twee natuurlijke verschijnselen toegevoegd; water en de wind. Daarnaast heb ik af en toe een extra symbool tussendoor toegevoegd om extra uitdaging te creëren. Ook heb ik symbolen gekleurd of gearceerd om de klanksterkte nog iets duidelijker te laten veranderen. 

Doordat er vaak verschillende symbolen tegelijk worden gebruikt komt klankkleur duidelijk naar voren. Ook contrast wordt hierdoor beter duidelijk gemaakt en zorgt voor een grote variatie aan geluiden. Door de vele symbolen en grote partituur kunnen kinderen hier zeker wel langer dan 20 minuten mee aan de slag. Door de herkenbare vormen zal het makkelijk voor ze zijn om betekenis aan de figuren te geven door hun eigen klanken.
Het uiteindelijke partituur is als volgt geworden: 

Lied aanleren LVF en opname

Park in herfstsferen